Ishte një respekt prekës. Drejtori i Festivalit të poezisë kishte dalë të na priste nga Korça dhe na gjeti në një kafe buzë liqenit të Pogradecit. Ende pa u ngritur nga tavolina, drejtori pagoi kafet, doli bashkë me ne, bëri nga makina e vet ngjyrë vishnje, hapi derën dhe ende pa u ulur në sedilje dikush e pyeti:
– Për ku, drejtor?
– Po ndë Torçë bre! Ndiqni makinën time… Do ndaloni para Pallatit të Punëtorëve.
Mbrëmja qe e lagësht nga shirat e ditëve të para të majit dhe era që frynte nga Morava atij muzgu, na shtiu morrnicat në shtat. Nën dritën e zbehtë të hollit na përshëndetën dy botues ezmerë, hundëkrrutë e çehrevrarë me fytyra si derdhura në kalk.
Salla e ngrënies, nën një çorbë muzikore shqiptaro-jevgo-greke gumëzhinte si fushatë të mbjellash nga mizëria e poetëve, shumicën e të cilëve ose nuk i njihja, ose i kisha parë tek-tuk, kalimthi, në kohë të ndryshme nëpër promovime librash, kryesisht me fytyra të rrudhosura, flokë gjysmë të rëna e të thinjura, sy të flashkët e faqe të rrufitura. Qenë veshur thuajse njëlloj të gjithë: xhaketa të vjetra ose kostume teritali të viteve shtatëdhjetë, porse ndjeheshin shend e gazmend, mbaheshin me të madh, duke u përsjellë rreth diejve të tyre – ndoca dama në mesmoshë, që dalloheshin nga tualeti i rënduar, tushi i lyrshëm në qerpikë, buzëkuqi ngjyrë tulle dhe përgjithësisht – shajet e hollë, të lidhur me një nazikë të përkushtuar. Tek-tuk, në banketin e madh, shquheshin si qershiza të kuqe mes një torte të pudrosur me kakao e vanilje – poeteshat e njoma, shtat-nimfa, me faqet që u kuqëlonin purpur prej ngacmimeve çapraze dhe fjalëve fluturake që hidhnin andej-këtej ustallarët e rreshkur të poezisë. Kryet e banketit e zinte një damë provokuese: ajo u lexonte vargje nga libri i saj i famshëm “Njëqind e një fjalë të ndyra dashurie” dhe, përreth e përqark, shushurinte një blegërimë e paqtë gazmore me të qeshurat e poetëve.
Sado u përpoqa të zë një vend pa u vënë re, në përfundim të ushqimit të ftohtë, përanash pjatave qe rritur tashmë një pirg i madh vëllimesh poetike me autografe. U ngjita në numrin tim tamam në kohë, sapo filloi të gjëmojë një ortek i fortë tingujsh grekë dhe në pistë u derdh rrëkeja e parë me kërcimtarë-poetë. Ishte një muzikë pub-esh.
Të nesërmen heret, në sallën ende të boshatisur ku sapo kisha ngrënë mëngjesin, rreth tavolinës sime po sillej me drojë dhe i pavendosur B. Shaqiri, një poet që e mbaja mend falë një vëllimi simpatik me titullin e çuditshëm: “Poet, a do nuse?”.
– Uluni, – i thashë.
– A mund të ulem? – pyeti për t’u siguruar, ndërkohë që u avit dhe kamarieri.
– Sigurisht. Çfarë dëshironi?
– Mund të marr çfarë të dua?
– Sigurisht.
– Atëherë… u mendua ai, duke parë i lëkundur herë nga unë, herë nga kamarieri, – Një kafe, dhe… një lëng vishnje.
Kamarieri mori të largohet, por B. Shaqiri, i thirri i emocionuar:
– Po lëng bananeje, keni?
– Ka, – tha kamarieri.
– Edhe një lëng bananeje, – tha i kënaqur B. Shaqiri.
I zgjata një cigare, por B. Shaqiri nuk e pinte. Erdhën porositë. Gjatë gjithë kohës nuk foli. Pas çdo rrufitje të kafesë, thithte me pipëz me radhë nga një gëllënjkë lëng qershie dhe bananeje. Befas më tundi fort krahun dhe me zë të ulët e konfidencial:
– Shihe, shihe… atë që shkau si mi përgjatë banakut, – tha, duke parë më ca sy të llamburitur nga ironia.
– Kë more, për kë e ke fjalën?
– Atë pra, atë picirrukun si mi me push… medemek, mbretin e hajkut shqiptar!
– Aha, – reagova, pasi e njoha. – Pse, a nuk është menjëmend mbreti i hajkut ai?
– Shiko, – tha B. Shaqiri, me një pamje të thellë e të menduar. – Atë e gënjen mendja se shkruan hajku. Hajku, more mik, nuk shkruhet në gjuhë tjetër, përveçse në japonishte. Në shqip nuk ka hajku. E atë e gënjen mendja…
– Ke të drejtë, – i thashë. – Në Shqip nuk ka hajku.
– Tashi, prit… ta themi mes nesh, – tha ai, duke m’u afruar rrëzë veshi. – Edhe në shqip ekziston hajku. A të ta them? Dhe sikur të më besonte një sekret të rrallë, pëshpëriti me një zë akoma më të ulët dhe me një shprehje gati të frikshme, mistike:
– Hajku ekziston në Lushnje!- Ashtu?! – u habita unë.
– Mos i thuaj kujt! – tha B. Shaqiri. – Kam eksperimentuar unë. E di, janë ca trevargësha këngësh popullore… unë i kam përpunuar… dhe ky është hajku shqiptar.
– Po si ia dole? – e cyta.
– Shiko, – tha, duke më tundur krahun. – Ka një problem. Prapëseprapë, ato vargje nuk
mund t’i quash haiku. Është çështje emërtimi, kupton?
– Ke të drejtë, problem i madh… – i thashë.
– Mirëpo unë edhe këtë e kam gjetur! – i shndrinë sytë B. Shaqirit.
– Ti po më habit! – i thashë, duke ndjerë se kisha rënë padashje në intonacionin e zërit të tij. – Edhe këtë e ke gjetur?
– Po ore! Veçse është sekret! – tha duke ngritur të dyja pëllëmbët lart.
– Epo, sekreti është sekret, s’ke ç’i thua, – pranova, duke refuzuar të di më tej.
– Po sikur ta them, ti di ta ruash sekretin?
– Ej, lëre më mirë. S’je i detyruar ta thuash…
– Çfarë?
– Sekretin pra. Emërtimin e trevargëshit… të hajkut në shqip.
– Po. E kam gjetur si ta quaj, – i shndrinë sytë B. Shaqirit. – Ja po ta them, – tha, dhe pa rreth e rrotull me diniakëri, mandej m’u avit me kupat e pëllëmbëve hinkë tek goja, m’u rrëzë vëshit tim.
Ishte vetëm një shushurimë ajri. Ndërsa unë kisha mbetur ende i sforcuar, me kokën e anur andej nga më kishte pëshpëritur, B. Shaqiri vetë, kishte zënë tashmë vend në karrige dhe më shihte me sytë shpuzë, duke pritur efektin.
– Më fal, por nuk e dëgjova mirë, – i thashë.
– Çfarë s’dëgjove mirë?
– Atë se si i quaje ti ato trevargëshat lushnjarë.
Ashtu si herën e parë, me pëllëmbët te goja, B. Shaqiri u avit sërish dhe më pëshpëriti fort rrëzë veshi:
– Shaqirka!
– Shaqirka?
– Po, po, Shaqirka i kam quajtur. Kështu do të hyjnë në historinë e letërsisë shqipe. Të pëlqen? – tha i shqetësuar kur pa se në sallë vërshoi një grup i madh poetësh që dukeshin nga pamja dhe nga veshja binjakë të tij.
– Gjeniale! – i tashë.
– Asnjë fjalë për këtë, se po e morën vesh këta, – tha duke anuar me kokë nga poetët që po mbushnin sallën, – më vjedhin idenë!
– Të betohem! – i thashë, para se dy poetë të tjerë të mbërrinin aty, bashkë me karriget që tërhoqën nga tavolina fqinje.
