-Baladë urbane-
I
Kur zura gruan e parë, qeshë thuajse kërthi
(Zot sa e desha! Zot sa më deshi!).
Dhe gjumi kur na zinte e quanim pabesi,
se gjumi si perde na ndante me ëndrra…
Dhe zgjoheshim me mallin brenda në gjëndra
(kështu mendoja unë, syleshi!).
Por hyri mot i thatë midis nesh. Dhe zgjati
aq gjatë, sa vetë Diktatura!
Ajo shtrihej pa mua. Qante zgrip shtrati.
Në ëndrra gjithmonë shihte fëmijë –
m’i rrëfente si aludim eksplicit në vetëdijë,
me nëntekstin: “Ti s’je nga ata burra!”
Ëndrrat e mia unë nuk i rrëfeja.
S’kish të drejtë. Ose (sipas saj), gënjeja.
(Zot sa më urrente! Zot sa e urreja!).
Në fakt, ëndrrat e mia qenë hambar
dëshirash reale – peng utilitar
se si ia fryja asaj barkun mullar.
Një ditë, shpirtka ime (tashmë amazonë),
më zuri për krahu, më hipi n’furgon
(tha: shapi do ndahet sot përgjithmonë) –
dhe vrap në spital ku bëjnë analizat.
Ajo doli sheqeri. Unë – shapi me krizat
e mashkullit steril, që s’e hanë as mizat.
“Si t’ia bëjmë? E ke vrarë kaplloqen?!”
tha, dhe turrjelë e ftohtë m’i kalli sytë.
“Ti, ndoshta, e ke fjalën për koqen,
prej së cilës i takon të lindin fëmijtë?
Në kësi rastesh – përdhëmba – bota vepron –
merr një foshnjë dhe e bir/bijëson”.
“Punë që s’bëhet – tha – dhe qëlloi shuplakën.
Dua një krijesë që të jetë krejt e imja,
sa kur ta laj, t’i ha dhe kakën!”
Pëshpërita me vete: “Të hëngërt qimja!”
por thashë veç: “Sa për atë, mbahu për leshi!”
“Leshi të mbuloftë”, tha dhe ma përveshi.
Nesret, shtëpinë e gjej lesh arapi.
“Asnjë ditë s’dua të shtyj me atë farë trapi
që ende pretendon të jetë burri im!” –
thoshte pusulla. Me vete kish marrë çdo intim.
Përsëri beqar. Tanimë me një “ish”. Trishtohesh
kur faj kanë aletet. Prej sish, distancohesh?
II
Gruaja e dytë më zgjodhi vetë. Nuk desha.
As ajo. Por deshën rrethanat. Rrethanat
janë ato thanat që të fusin në rreth –
të kuq, domosdo; rreth që të ngjeth në tesha
të leshta, që si krimba mëndafshi hanë manat
e epshit në drejtim drejtvizor – krahëror –
peshk i kurrizit, meqë peshk i thonë.
Këtu u kap grepi i saj me tojë në lojë –
dhe e nxori as mish, as peshk jetën tonë.
E quanin Gjyla (hajde moj Gjyle, moj shebojë!).
Ajo vishej e ngjishej si një Perandor,
gjersa dilte në rrugë. I mungonte veç shpata
dhe shi njatê lypte shkodrania. E ngrata!
E gjeti, thonë, dhe e mbajti midis shalësh
gjatë gjithë tetëorëshit. Mandej, nata
e gjente me tjetër uniformë. Mes valësh
epshore, njëmend, ishte marinare,
më sak, nëndetësesh: pa drita, pa fare…
Punonte në një firmë prodhimi tapash
dhe shuajsh prej tape. Shpata e saj, shefi,
ishte një miush provincial, i djegur etapash –
pa erë, pa ngjyrë… veç emër: Zefi.
Kaq mjafton ta varrosësh identitetin.
Por jo seksin. Më saktë: seksualitetin.
Gjyla ishte e âmel, e butë, vezullore,
si diell me kthetra. Bjonde, me buzë mishtore
e lakmuar për kopertina revistash;
subtile, lëndore, rërë mes gishtash –
ajo shkiste, përftohej – materie e flashkët:
ishte gojë e nxehtë ajri të vllazhët.
Ia hëngrën kokën shoqet: thjesht një DVD
me postë anonime, jepte në seri
pallime në këmbë, tavolina, në shesh…
ofshama, rënkime… E pat dhe kjo ylleshë!
Të paktën, s’pat kohë të më kapte gafil:
ta dinte që isha steril…
III
Gruan e tretë, nuk e zgjodha vetë.
As ajo mua. Rre-tha-nat. (Prapë ato!!!).
Rrethanat – si thanat, të futin në rreth.
Ti rreh të dalësh, por (shyqyr!) je vetë i tretë.
Rrethanat janë rrethi. Dhe rrethi pa pra
sillet me anat. Ana quhet vetë.
Ka qenë ditë qershori (tani më zë zori
t’i them hollësitë, qysh nisi, si mori…).
Por ishim në Dajt. E mend duhet mbajtë,
se deri atëherë, veç televizori
Venera të tilla kish dhënë me Sajt.
Ajo ishte Ana, Anisa, Xhoana –
e tashmja e përjetshme që digjej meteor –
Nëna Shqipëri në Varrezat e Dëshmorëve
me njëzetë e tetë mijë dashnorë.
Duhej më i rafinuari i horrave
të ishe dinjitar në garën e preve,
të mos bije kaqol i klisheve –
të ishe, si i thonë, xhentëlmen. Por ama,
kur në kullesën kaltëroshe të syve të saj, ra
e ngeci, si karkaleci vështrimi yt,
kur ajo pyeti: “Çfarë shprehin sytë?”,
ti mësyve në thela: “Për t’u ngulur në ty mirë,
që të bëhen fir, Kohë e Hapësirë!”.
Anipse pa takt – përgjigje, jo klishe. Sfidë…
Kjo e përcaktoi Fuatin tonë.
(Fuati është Fati, por Fuat quhej
ai që na njohu, që bëri çka duhej:
Zoti qoftë me të!). Se femra, siç thonë,
të fut kokë e këmbë në një këpucë,
ta shkosh gjithë jetën palmuç, galuc,
se vetë u kruajte! Ç’t’u desh me u ngucë?
Ajo s’m’u përgjigj, por u ngrit ngadalë.
Ma bëri me sy, rrëshqiti si ngjalë,
si Artemidë, si Nimfë e përdalë.
Harenë e piknikut braktisa dhe unë
dhe duhej ta ndiqja deri në majë –
ajo shtatsorkadhe, unë kurrizmajmun –
Pan me çaçkën tullace si pllajë.
Kur majën kapa, o, kur majën kapa!
Në lug të shpinës çurgonte djersa,
shakull, kacek fryhej parzmi, gjer sa
kokërdhokët e fryrë si dy etapa –
që s’dinë ç’kanë para, s’dinë ç’lanë prapa,
me stafetë në duar, sikur mbajnë një minë,
shohin se gjendet në zgrip, mbi greminë.
Pamja përposh vallëzon, tallazitet…
përfund rropullish, ndjej, më përzihet.
Ndjej se marramendja më lë pa ekuilibër
dhe leshrat më dridhen në erë si kolibër.
“Ulu!” – dha urdhër me një zë të fortë:
“S’të bën dhe aq keq të merresh me sport!”
U ul bri meje. Më kalli sytë e kthjellë.
Poshtë hapej humnera me boshin – zgafellë.
“A nuk e ndjen veten si mbi grataçelë?”
“Me ty s’do ndjehesh keq dhe tek Vorri i Bamit” –
thashë dhe lypa qesen e duhanit,
të qetësoja cazë Mollën e Adamit –
që duhej t’kish kërcyer prej fytit të tharë,
si kokërr gështenje e plasur në zjarr.
“Por jemi Këtu dhe Tani, – tha, – tetatet,
për hir të dëshirës që shprehe vetë –
ndryshe – majat nga thembrat, kthehu nga erdhe…
Oh, ç’pate kështu? Përse u zverdhe?”
Gjithë hallin te Moll’ e Adamit e kisha,
që ngjitej-zbriste si në termometër zhiva.
Syshqyer pamjen që hapej përpiva:
ngathët po zhvishej, gjithë përtesë,
si banane e qëruar me delikatesë –
zverdhte nën diell veç krifa e kresë…
Bardhësi lëbyrëse feksi njëherësh –
shtati – teh shpate zgrip humnerës,
ndërsa bosh vejevinte shilarësi i erës.
Kapërthimi ndodhi. Monstër dyshpinash,
me britma shpërthenin zinxhirë minash
në të Venerës që shullëhej greminash.
Ndodhte të shkepeshim herë-herë frymëprerë;
rrokulliseshin prej tehu gurë në humnerë,
po prapë lëmshi ndizej, lëpirë nën erë –
ortek, akullnajë që prehet në morenë.
Vërtitej një skifter qiejsh mbi prenë
dhe ikte tromaksur, pa e ditur pse-në.
IV
Dielli i dogji të mbramët qerpikë.
Kohë e Hapësirë bën fir në një pikë.
Në Tiranë u kthyem me teleferik.
Ditët që rrodhën përsëritën përvojën:
unë i shkoja pas, ajo hapte lojën
që lypte kokëkrisjen, paranojën.
Ajo pak nga pak më hapi sekretin –
të kisha respektin e duhur për vedin;
të ndjehesha i rëndësishëm. I fortë. Burrë
(kënaqësi që nuk ma kishin dhënë kurrë,
as femrat që i desha si perëndesha,
as femrat e rastit, naive, të leshta).
Por kulmin e respektit shenjtëror
ma la ta ndjej ca e nga ca:
Natyra dhe shpirti ishin në tetor.
Binte një shi me rrëke të mëdha.
Ajo erdhi nga jashtë. M’u hodh në kraharor
dhe memzi më tha: “Do bëhesh baba!”
“Me të tillë gënjeshtër e tradhëton veten?” –
mendova, për gënjeshtrën e saj të parë.
“Po sikur…? S’ka sikure! S’ka të ngjarë…!
Megjithëse… Budalla! Vari teneqen…
Luaj palaçon e babait njëherë,
se kurvat – ta lënë kopilin në derë. –
tash mbetet të grish hallatet me dhëmbë:
prit fëmijë të tjerë. Se ka dhe më rëndë:
Yllesha mes kafes të thotë: jam shtatzënë!
që ta dëgjojnë të gjithë. Ta gjeti tash vegën;
çfarë mban karakteri, me alfën, omegën,
andaj vit për vit vjen e të tund ekon –
shikoje, më qafsh! Do jesh prapë baba!
A-ha! Këtu s’ka kurvë që shkopin ma ha
për djathë! Dhe mua jeta mësuar m’i ka
do finte, do truke, si cigaren pas buke:
ke qenë njëherë peshk që karremin e nduke…
ti s’je drekë për të tjerët… Dyshimin struke!
Gëzohu, hasharohu dhe qesh: ha-ha-ha!
Se, nënën! – s’kalohet kjo jetë me frikë…!
…Nesret mora tinëz të shkoj në klinikë,
pa pikë entuziazmi, pa shpresa të mëdha.
Dhe prita gjithë ditën, si dash me qershi
në dyer të reja. Si Fanti Spathi.
Doktori riosh, bardhosh, mjekërrosh,
energjik në fjalë e gjeste, tha: “Hyni!”
Më ngjau, për besë, si Xhebrail Emini,
siç qeshë katandisur: “Të rrosh, të mos rrosh!”.
Xhebraili shfletoi shpejt e shpejt analizat –
m’i zgjati ligësisht, si grushtin me mizat –
dhe bombën lëshoi: “Fare normal, s’ka dyshim!”
“Vërtet doktor? Vërtet?” – pa pushim
përsërisja, tek bija në një ngashërim
të lehtë. “Vërtet?” – “Vër nëntë!
Ç’është kështu? Luajti burri nga mendtë!
Zotëri, ne nuk tallemi me klientë!”
“Por… doktor, i thashë, i verdhë dyll –
para dhjetë vjetësh kam dalë steril!”
“Ashtu?!” – tha dhe kuisi me një zë konesh:
“Kjo është kapriço kromozomesh, hormonesh…
Raste gjen plot në manuale speciale:
P.sh.: – përjetime të mprehta seksuale…
Kjo është tjetër temë. Kam frikë ta nisi…
Drejtohu më mirë tek psikanalisti!”
dhe shpatullat m’i rrahu me dashamirësi.
Kur dola, prej meje gurgullonte gëzimi,
i patrazuar, i kthjellë, si bebëz burimi,
megjithëse prajshëm jashtë binte shi.
V
Për herë të dytë (në po atë klinikë),
prapë shkova tinëz, tash vet i dytë
me djalin që përgjumësh puliste sytë –
engjëll që babit ia fal at’ pickim
shiringe, për genet që kanë origjinë
gjakun që e ngjizi një ditë mbi greminë.
“Ky rast, tha doktori, nuk duhet lejuar
të kalojë dëm, pa u studiuar…
Ky mister i natyrës me huqe artisti.
Ende nuk ke shkuar tek psikanalisti?!”
“Ç’të shkoj, doktor? Ç’të shkoj kotsëkoti?
Ka psikanalist më të mirë se Zoti?”
Thashë tek dilja: “Atij i qofsha falë!
Më bëri burrë, më bëri me djalë –
mes të gjallësh me bëri të ndjehem gjallë!
Çfarë rraskapie, o ç’mall pa kufi
dergjur mërzie, prapë në mërzi
do t’ishte kjo jetë pa Mëshirën e Tij!”
Shtrëngova foshnjen dhimbjesh shugatë;
në parzëm e ndjeja qysh u tulat
dhe rrahën bashkë si minë me sahat –
zemrat tona në një – bir edhe atë:
“Kjo është mahnia, vogëlush, e pandotur
dhe unë, po e pres i përlotur!”
Kështu i përshkuam ne brigjet e Lanës,
mbërritëm ku gjendej puna e Anës:
përreth e përanash, në rrugë e mbi urë,
kalimtarë e makina – makth, katrahurë –
çirreshin boritë, si djaj të shituar;
Anën e ndjemë veç kur qe afruar.
Ecëm. E mori djalin, e pa në pelena.
Mezi e zgjoi. E vu t’i japë sisë:
m’u duk Madona Mari Magdalena
me gjirin e bardhë dhe rrobën e zisë
(asaj i kish vdekur një i saj në fis,
një kushëri, emigrant në Modena).
“Sa ka ndryshuar…! Zot, sa ka ndryshuar!”
mendoj, tek e shoh përkulur mbi djalin.
Dhe dhelet e saj nuk kanë të pushuar,
sikur nuk ia shuajnë dot mallin.
Dhe sytë m’i kall pa atë iskrën e marrë:
“Shpirt, ti, më duket, paske qarë! –
A mund të na thuash dhe neve, përse?
Një baba i mirë asgjë nuk e fsheh.
Mos nuk ndjehesh i lumtur me ne?”
“I lumtur… i lumtur, e frikë kam ta them,
tash shpirtin pendimi për ty ma bren”, –
(me mendje). Tjetër përgjigjem: “Asgjësend”.
VI
“Të kujtohet vallë, Anën e pyes,
kur mbete shtatzanë e s’doje të dilje?
Kur miqve telefonin ua mbyllje?
Dhe më thoje prore përmes habisë:
Sa krupë, sa ndyrësi jashta shtëpisë! –
Kështu ndjeje veç para se të lindje…?”
“Jo, natyrisht… Dhe sot e kam bindje!
Dhe jo për ndyrësinë e rrugëve, shesheve,
as për marrëzira, thashetheme, grindje –
me to jemi plot, gjer në vrimat e veshëve –
por Fryma e kësaj bote, si vrug i paskaj
ndot Thelbin dhe Thelbin s’ka det ta lajë!”
“Ashtu, e dashur, e ndjej dhe unë sot…
Dhe më vjen mirë që jemi një mendje.
Ndoshta dhe jeta nuk qenka, pos rendje
drejt Shtëpisë që na pret diku në botë…”
“Mbërritëm!” thotë Ana: “Hape dhe mos
harro ta mbyllësh derën me lloz!”
Vjenë, gusht 2005